Γνωρίζοντας την Πελλαία Γη : Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός (το εσωτερικό του)

Το κτίριο ανεγέρθηκε πάνω στον τάφο του Γαζή Εβρενός ενός σημαντικού Μπέη και στρατηλάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (έτος θανάτου 1417) και αποτέλεσε τόπο προσκυνήματος. 

Ήταν απόγονος της γνωστής οικογένειας Τουρκομάνων Evrenosogullari η οποία αρχικά υπηρετούσε τους Βυζαντινούς στο διάστημα μεταξύ 1302 και 1361. Μετά την κατάκτηση της περιοχής από τον Orhan Gazi ο Εβρενός εξωμότησε και άρχισε να υπηρετεί τους Οθωμανούς. 

Η οικογένειά του απετέλεσε μία από τις τέσσερις μεγάλες οικογένειες Οθωμανών πολεμάρχων.

Οδήγησε τον Οθωμανικό στρατό, μαζί με τον Σουλεϊμάν Πασά,  γιο του Orhan Gazi, και κατέκτησε τη Θράκη, τη Μακεδονία, τη Ρούμελη και τα Βαλκάνια. Κατά τη διάρκεια της ζωής του υπηρέτησε ως στρατιωτικός διοικητής σε τέσσερις Οθωμανούς Σουλτάνους: Ορχάν, Μουράτ Α’, Βαγιαζήτ Α’ και Μωάμεθ Α’. Οι υπηρεσίες του αμείφθηκαν με πλούσιες δωρεές, κυρίως με αχανή κτήματα στη Μακεδονία και στη Βουλγαρία.

Μετά το θάνατό του, γύρω  από τον τάφο του εξακολούθησαν να ενταφιάζονται μέλη της οικογένειάς του, όπως σχετικά μας πληροφορεί ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή. Με την προσθήκη και άλλων χώρων, εκτός από μαυσωλείο, λειτούργησε και ως τέμενος, κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στην ισλαμική πρακτική, όταν επρόκειτο για σημαντικές προσωπικότητες στις οποίες είχαν αποδοθεί ιδιότητες αγιοσύνης.

Σε ειδική εσοχή στον τοίχο του ΒΔ χώρου τοποθετήθηκαν δύο τμήματα μαρμάρινης ενεπίγραφης πλάκας σε παλαιοοθωμανική γραφή, προερχόμενη από τον τάφο του Γαζή Εβρενός,

την ύπαρξη του οποίου πιστοποιεί ο περιηγητής Εβλγιά Τσελεμπή, χωρίς όμως να αναφέρει το κείμενο της επιγραφής στην περιγραφή του. Θα πρέπει να βρισκόταν πάνω από τον τάφο του Εβρενός, η οποία μετά τις διαδοχικές φάσεις ανοικοδόμησης που υπέστη το κτίριο, κατέληξε από την αρχική της θέση στην εσοχή του τοίχου, κοντά όμως στο χώρο της ταφής. Σε ελεύθερη μετάφραση το πλήρες κείμενο της επιγραφής αναφέρει:

«? Πέθανε και μετακόμισε από την εφήμερη κατοικία στην μόνιμη κατοικία ο αποθανών και συγχωρημένος, ο ευτυχισμένος μάρτυρας, ο Κύριος των πιστών, ο Διοικητής των γαζήδων και πολεμιστών για την Πίστη, που συνέτριψε τους

άπιστους και πολυθεϊστές, αυτός που επισκέφθηκε τον ιερό οίκο του Θεού, αυτός που περιχάραξε την «γωνία? και την «θέση?, ο Χατζή Εβρενός γιος του Ισά ας πέσει το φως του Θεού επάνω από τον τάφο του και ας ευωδιάζει ο τάφος του έως ότου το Έλεος του Παντοδύναμου Θεού, και ας είναι ο Θεός

ευχαριστημένος μαζί του, την ημέρα Τετάρτη την έβδομη του μήνα Shevval κατά το έτος 820 της Εγίρας??

Από την επιγραφή προκύπτει η ακριβής χρονολογία του θανάτου του Γαζή Εβρενός, την Τετάρτη 17 Νοεμβρίου του 1417.

Αρκετά χρόνια μετά την απελευθέρωση των Γιαννιτσών (1912) το μαυσωλείο μετετράπη σε εκκοκκιστήριο βάμβακος, γεγονός που επέφερε πολλές αλλοιώσεις, προσθήκες και μετατροπές στους χώρους του κτιρίου.

Στα μέσα της δεκαετίας '80 το μνημείο απαλλοτριώθηκε από το Δήμο Γιαννιτσών και απομακρύνθηκαν οι εγκαταστάσεις και τα προσκτίσματα του εκκοκκιστηρίου. 

Το κτίριο παραχωρήθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. προς χρήση στο Δήμο Γιαννιτσών, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως χώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Μετά την εκπόνηση της μελέτη αποκατάστασης, οι εργασίες εφαρμογής της ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2006 και ολοκληρώθηκαν στο α΄ εξάμηνο του 2008, στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΥΠ.ΠΟ., Δήμου Γιαννιτσών και Νομαρχίας Πέλλας.

Το κτίριο πρόκειται να στεγάσει διαχρονική αρχαιολογική συλλογή με ευρήματα από την περιοχή των Γιαννιτσών.

Επισκεφθείτε το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός

Το μνημείο είναι ανοιχτό προς το κοινό κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή από τις 10 π.μ. ως τις 5 μ.μ..

Το τρέχον διάστημα φιλοξενεί την έκθεση "Edward Lear-Η περιήγηση ενός βικτωριανού καλλιτέχνη στην περιοχή των Γιαννιτσών".

Πηγές:

giannitsa.gr

Γ. Σκιαδαρέσης (odysseus.culture.gr)
travelbook.gr