Το μεσαιωνικό νεκροταφείο των Βογομίλων της Χαλκηδόνας. Το άγνωστο γκόθικ απομεινάρι στην Ελλάδα

Ξεχάστε τους Bauhaus και το post punk, γιατί το πιο αληθινό γκόθικ απομεινάρι στην Ελλάδα βρίσκεται στη Νέα Χαλκηδόνα, ένα χωριό-κόμβο οδικών μεταφορών, νοτισμένο από την υγρασία του κάμπου της Θεσσαλονίκης.  
Περίπου 500 μέτρα πριν μπεις στην Χαλκηδόνα  και με κατεύθυνση προς τα δεξιά ο πρώτος δρόμος που συναντάς πάει προς την Ελεούσα. Ο αμέσως επόμενος στα δεξιά έχει κάποια μαγαζιά με γεωργικά εργαλεία και καταλήγει σε χωράφια. Εκεί πάνω στο δρόμο βρίσκεται μια μικρή πέτρινη εκκλησία που κάποιοι ονομάζουν Ζωοδόχου πηγής και κάποιοι Πέτρου και Παύλου. Μάλιστα λέγεται ότι προϋπήρχε εκεί μια ακόμα παλαιότερη εκκλησία της Αγίας Ελεούσας. Στα θεμέλια της  χτίστηκε ο μετέπειτα ναός ο οποίος χρονολογείται από τη μεταβυζαντινή περίοδο. Δίπλα της υπάρχει ένας μιναρές, απομεινάρι που μαρτυρά το πέρασμα των Οθωμανών από την περιοχή και στον περίβολο της εκκλησίας, ένα νεκροταφείο μοναδικό στην Ελλάδα. Οι κέλτικοι πέτρινοι σταυροί που σηματοδοτούν τους τάφους είναι διάσπαρτοι στο χώρο, κάποιοι από αυτούς μισοθαμμένοι στο έδαφος και κάποιοι κατεστραμμένοι.

Πρόκειται για το μεσαιωνικό νεκροταφείο με τους θεόρατους κυκλικούς λίθινους σταυρούς -απλώς «πέτρες» το αποκαλούν οι ντόπιοι- το οποίο εκτιμάται ότι ανήκει στους Βογόμιλους, μια θρησκευτική αίρεση που άκμασε στα Βαλκάνια από τον 10ο ως τον 15ο αι. παρά το γεγονός ότι κυνηγήθηκε λυσσαλέα από την τότε κοσμική εξουσία και την επίσημη Εκκλησία. Το πιο γραν γκινιόλ στοιχείο είναι ότι το νεκροταφείο της Χαλκηδόνας βρίσκεται στο προαύλιο μιας μικρής εκκλησίας: 15-20 κέλτικοι σταυροί, μισοθαμμένοι και χορταριασμένοι, ύψους ως και 2 μέτρα έτσι ώστε να σκέφτεσαι αν τελικά εδώ είναι θαμμένοι γίγαντες... 

Το σκηνικό πάντως είναι πολύ ατμοσφαιρικό. Ειδικά κατά το σούρουπο και αποτελεί επίσης ιδανικό σκηνικό για φωτογράφιση, ιδανικό φόντο για σκηνή ταινίας ή video clip. 
Από το νεκροταφείο πέρασαν τα προηγούμενα χρόνια πλιατσικολόγοι και αρχαιοκάπηλοι, καθώς δίπλα σε πολλούς τάφους χάσκουν μεγάλες τρύπες. Καμία ενημερωτική πινακίδα δεν συναντήσαμε στον δρόμο. Και όσες πληροφορίες υπάρχουν για το γκόθικ νεκροταφείο της Χαλκηδόνας βρίσκονται σκόρπιες σε περιθωριακές ιστοσελίδες ιστοριών συνομωσίας και μυστηρίου.
Οι Βογόμιλοι ήταν μια νέομανιχαϊστική-γνωστικιστική αίρεση, η οποία εμφανίστηκε στα Βαλκάνια τον 10 αι. μ.Χ. (αντίστοιχες ομάδες ήταν οι Παυλικιανοί, οι Καθαροί κ.α.) για να επεκταθεί ως τη Γαλλία με παρόμοια διδαχή και δόγματα. Το εντυπωσιακό είναι ότι το κίνημα των Βογόμιλων είχε καταφέρει να συσπειρώσει τον αγροτικό πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, κρατώντας μια εχθρική στάση απέναντι στην εκάστοτε εξουσία. Αμφισβήτησε έντονα την κεντρική βυζαντινή αρχή, αλλά και τους τοπικούς φεουδάρχες και βέβαια την επίσημη εκκλησιαστική ιεραρχία, σε βαθμό που οι Βογόμιλοι να χαρακτηριστούν ως οι «αντιεξουσιαστές του Βυζαντίου».  
Κεντρικό στοιχείο της διδασκαλίας των Βογόμιλων αποτελούσε η πεποίθηση ότι ο ορατός, υλικός κόσμος κυβερνάται από τον Σατανά. Απέρριπταν την ιεραρχία της διοικούσας Εκκλησίας. Θεωρούσαν εσφαλμένα τα δόγματα που αφορούσαν μεταξύ άλλων στην απόδοση τιμής στις ιερές εικόνες, στο σταυρό και τα ιερά λείψανα —τα οποία θεωρούσαν ειδωλολατρία— και στους αγίους. Καταδίκαζαν δραστηριότητες που έφερναν τον άνθρωπο κοντά στην ύλη, όπως η κρεατοφαγία και η οινοποσία και τηρούσαν αυστηρές νηστείες.Η απάντηση ήταν λυσσαλέα, τα μέλη της θρησκευτικής αίρεσης διαχρονικά διώχθηκαν έως ότου να αφομοιωθούν ή να ασπαστούν την μετέπειτα κυρίαρχη θρησκεία του τόπου όπου ζούσαν (για παράδειγμα, στη Βοσνία εξισλαμίστηκαν, στη Βουλγαρία έγιναν Καθολικοί κοκ). Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα.  
Ευτυχώς το υπουργείο Πολιτισμού, επί Μελίνας Μερκούρη, κήρυξε διατηρητέο το νεκροταφείο της Χαλκηδόνας, για να αφεθεί αργότερα στην τύχη του.
Βογομιλικά μνημεία όπως αυτό της Χαλκηδόνας υπήρχαν πολλά στην περιοχή της αρχαίας Πέλλας, όμως καταστράφηκαν συστηματικά από το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Το 2001 συνεργεία του δήμου ισοπέδωσαν το βογομιλικό νεκροταφείο, με τη δικαιολογία ότι στον συγκεκριμένο χώρο επρόκειτο να χτιστεί εκκλησία.
Πηγές:
(Tσιτιρίδης Γιώργος - Λέξεις, φωτογραφίες) στο parallaximag.gr
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CE%B3%CF%8C%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%B9
K. Κουκουμάκας στο vice.com 
«Στοιχειωμένα Βαλκάνια» των Γιώργου Στάμκου – Μίλιτσα Κοσάνοβιτς εκδόσεις ΆΓΝΩΣΤΟ.
Ελευθεροτυπία Ιός της Κυριακής